«Ας μη σας κρίνη λοιπόν μηδείς διά φαγητόν ή διά ποτόν ή διά λόγον
εορτής ή νεομηνίας ή σαββάτων, τα οποία είναι σκιά των μελλόντων, το
σώμα όμως είναι του Χριστού». (Προς Κολλοσαείς, β 16-17).
Από την ‘’σκιά’’ του Ιουδαϊκού Σαββάτου, στην ουσία της Κυριακής.
«Οι περί του Σαββάτου διατάξεις αποτυπώνονται περισσότερο στο πλαίσιο
της Πεντατεύχου και ιδιαίτερα στον Δεκάλογο, στον κώδικα της διαθήκης,
στον γιαχβικό λειτουργικό κώδικα, στον ιερατικό κώδικα και στο νόμο του
αγιασμού. Έτσι αναδεικνύεται και προβάλλεται η ημέρα του Κυρίου ως αγία
και θαυμαστή, ως σεβάσμια και καταπαύσιμη, ως ‘’σημείον’’ της σχέσεως
του Κυρίου με το λαό Του, ως ημέρα λατρείας, ως μίμηση της καταπαύσεως
του Θεού από τα έργα της δημιουργίας Του. Η έξαρση αυτή του Σαββάτου
τονίζεται ακόμη περισσότερο, όταν αρχίζει να εορτάζεται ως μνήμη της
εξόδου από την γη της Αιγύπτου και ως ανάμνηση της σωτηρίας του λαού, με
τον εορτασμό της μείζονος εορτής της εβραϊκής λατρευτικής παραδόσεως,
του νομικού δηλαδή Πάσχα, ως ημέρα αναμνήσεως, θυσίας και προσφορών. Το
Σάββατο όμως ήταν στους βιβλικούς χρόνους και μέτρο κοινωνικής
δικαιοσύνης, καθώς έδινε την δυνατότητα ακόμη και στους δούλους να
αναπαυθούν από τους κόπους της εβδομάδος, αλλά και την ευκαιρία
εκδήλωσης αγάπης, συμπαθείας και φιλανθρωπίας. Κατά την διαθήκη του
Κυρίου, ο Ισραήλ ήταν περιούσιος λαός, σημείο δε της αγιότητάς του ήταν η
ευλαβική τήρηση του Σαββάτου ως ημέρας αγίας αφιερωμένης τω Κυρίω, κατά
την οποία όμως και ο Κύριος κατεξοχήν αγιάζει τον λαό Του. Η ημέρα του
Σαββάτου διαποτίζει όλο τον ρυθμό της ζωής, της εργασίας, της λατρείας,
των θυσιών κλπ, και καθαγιάζει τον χρόνο. Στο ερμηνευτικό πλαίσιο αυτών
των δεδομένων, το Σάββατο δεν είναι μόνο ημέρα αγία, αλλά μέλλει να
γίνει η αιώνια αγία ημέρα του Κυρίου, κατά την οποία όλα τα έθνη θα
εισοδεύσουν στο όρος το άγιο του Κυρίου και θα προσευχηθούν στον άγιο
οίκο Του, στην πορεία από τον εβδοματικό χρόνο στον αιώνιο, από την
εβδόμη ημέρα στην όγδοη, από το παλαιό νομικό Σάββατο στην καινή
αναστάσιμη Κυριακή, από τις προφητικές εσχατολογικές απαρχές στην
πραγματικότητα της χριστιανικής ημέρας του Κυρίου.
Στην Καινή
Διαθήκη η Κυριακή ονομάζεται ‘’μια των Σαββάτων’’ ή ‘’πρώτη του
Σαββάτου’’, δηλαδή μία ημέρα μετά το Σάββατο ή η πρώτη ημέρα μετά το
Σάββατο, η κύρια και πρώτη ημέρα της χριστιανικής εβδομάδος, η Κυριακή
ημέρα της Αποκαλύψεως του Ιωάννου. Στην Διδαχή, που βρίσκεται
χρονολογικά κοντά στα βιβλικά κείμενα, ανιχνεύουμε την φράση ‘’κατά
κυριακήν Κυρίου’’, δηλαδή ημέρα της δοξασμένης αναστάσεώς Του, κατά την
οποία, σύμφωνα με τις Παύλειες αναφορές, στρώνεται η Τράπεζα του Κυρίου
και εσθίεται το ‘’κυριακόν δείπνον’’. Αλλά ‘’ημέρα του Κυρίου’’ είναι
και η ημέρα της εσχατολογικής παρουσίας Του… Η Κυριακή λοιπόν
παρουσιάζεται στα κείμενα της Καινής Διαθήκης με τη διττή έννοια, αφ
ενός της ημέρας του Χριστού εν τη αναστασίμω δόξη Του, και αφ ετέρου της
μελλούσης και μυστικώς προσδοκώμενης εσχάτης ημέρας της κρίσεως και της
κοινής αναστάσεως.
Στην χριστιανική γενικότερα παράδοση και
στην πατερική ειδικότερα διδασκαλία, η Κυριακή ονομάσθηκε πρώτη ημέρα
της εβδομάδος, ημέρα του Κυρίου, ημέρα του ηλίου κατά τον Ιουστίνο, όχι
βεβαίως του ειδωλολατρικού Sole invictus, αλλά του νοητού Ηλίου της
δικαιοσύνης Σωτήρος Χριστού. Επίσης ονομάσθηκε Όγδοη Ημέρα ή Ογδοάς,
αλλά κατεξοχήν και μονολεκτικά ‘’Κυριακή’’…Η Κυριακή λοιπόν κατέστη πολύ
νωρίς ημέρα συνάξεως, ημέρα αναμνήσεως της αναστάσεως του Κυρίου και
ημέρα πασχαλίου ευχαριστιακής συμμετοχής… Ήδη από τους αποστολικούς
χρόνους, και κατ’ αντιδιαστολή προς το Ιουδαϊκό Σάββατο, καθιερώθηκε η
Κυριακή ως η πρώτη ημέρα της εβδομάδας και ως κατεξοχήν εβδομαδιαία
χριστιανική εορτή. ‘’Πολύ γρήγορα’’, γράφει ο καθ. Βλάσιος Φειδάς,
‘’επικράτησε η ονομασία Κυριακή (Κυρίου ημέρα), η οποία εορτάζονταν ως
ημέρα της αναστάσεως του Κυρίου. Οι δε χριστιανοί τελούσαν τουλάχιστον
κάθε Κυριακή τη θεία Ευχαριστία, προσηύχοντο και υμνούσαν τον Θεό και
σωτήρα σε ένδειξη ευχαριστίας, χαράς και δοξολογίας για το λυτρωτικό
γεγονός της αναστάσεως του Κυρίου τους’’.
Είναι περισσότερο από
προφανές ότι η πίστη της Ορθοδοξίας, η οποία δεν είναι αυθαίρετο
κατασκεύασμα ανθρωπάρεσκης εθελοθρησκείας, αλλά έλλογη και αυτοπροαίρετη
αποδοχή αποκεκαλυμμένης αλήθειας, οικοδομήθηκε πάνω στο ασάλευτο
θεμέλιο του πραγματικού γεγονότος της αναστάσεως του Χριστού. Η ανάσταση
του Κυρίου, το Πάσχα της Ορθοδόξου Εκκλησίας, δεν είναι μόνο η κορυφή
του Πασχάλιου εορταστικού κύκλου, αλλά και το κατεξοχήν κέντρο σύνολης
της εκκλησιαστικής λατρείας».
